Pedagogiek

De Notedop heeft een duidelijke eigen kijk op opvoeding. In samenwerking met orthopedagoog en trainer Catherine Delsing heeft De Notedop een geheel eigen pedagogische visie ontwikkeld. Door middel van intensieve pedagogische trainingen en werkbegeleiding zorgen we ervoor dat al onze pedagogisch medewerkers ook daadwerkelijk handelen vanuit De Notedop-visie. Voor ouders is het belangrijk om te weten of de visie van het kinderdagverblijf waar zij hun kind heen willen brengen aansluit bij hun eigen kijk op opvoeding.

Belangrijke uitgangspunten zijn voor ons:

• Elk zorgmoment zien we als een moment van aandacht voor jouw kind.
• We benoemen wat we doen zodat je kind weet waar hij of zij aan toe is.
• We kijken bewust naar de behoefte van jouw kind. We passen ons tempo hierop aan.
• Gevoelens worden benoemd en emoties worden geuit. Of je kind nou blij, boos of verdrietig is. Dat mag.
• We kijken bewust naar de ontwikkeling van je kind en passen het spelen hier op aan.
• We kunnen echt aandacht geven aan je kind. We nemen je kind serieus en luisteren er goed naar. Er is intensief contact.
• We respecteren vooral de eigenheid van je kind. Ieder kind is tenslotte uniek.
• We reageren altijd positief en opbouwend.
• We geven je kind liefde, warmte en geborgenheid.
• Wij vinden het heel belangrijk om een goed contact met ouders te hebben en om met hen de dialoog aan te gaan over opvoeding, omdat het immers een gezamenlijke taak is, lees hierover meer bij contact met ouders

Kijk op opvoeden

Voor kinderen is het noodzakelijk om zich veilig en vertrouwd te voelen om zichzelf en de wereld om hen heen te gaan ontdekken. Wij zien het als een belangrijke taak in het opvoeden om kinderen die veiligheid te bieden. Dit doen we door kinderen veel positieve en individuele aandacht en nabijheid te bieden en door een zekere voorspelbaarheid te creëren. Als kinderen weten wat ze kunnen verwachten en wat er van hen verwacht wordt, geeft deze rustige structuur een kind een veilige bedding. Dat we zoveel mogelijk proberen om aan de behoeften van elk kind te voldoen, betekent niet dat we alles maar goed vinden of dat kinderen hier altijd hun zin krijgen. Binnen elke opvoeding zijn er bepaalde regels en grenzen in wat kan of mag. Een kind kan zichzelf ontplooien wanneer er een goede balans is tussen de ruimte die hij krijgt en de grenzen die gesteld worden. Wij zien het als onze taak om kinderen op een positieve manier te begeleiden, hen vrij te laten binnen de gestelde grenzen en een evenwicht te vinden tussen veiligheid en uitdaging!  

We vinden het belangrijk dat kinderen goed in hun vel zitten en dat ze het naar hun zin hebben in hun groep. Daarom ondernemen we activiteiten met de kinderen, die voor hen leuk, (ont)spannend of leerzaam zijn. Zo zorgen we er samen met de ouders voor dat kinderen zich op een speelse manier kunnen ontwikkelen tot krachtige, gelukkige en sociaalvaardige mensen.

 In onze begeleiding van de kinderen helpen wij hen ook hun gevoelens op een veilige manier te uiten. Omdat kinderen zo gevoelig zijn voor al onze oordelen vinden we het belangrijk om zo kalm en neutraal mogelijk op emotioneel gedrag te reageren. Kinderen kunnen hun gevoelens verwerken door te huilen, boos te worden, te trillen, te praten, te lachen en door spel.

Wij zijn ons ervan bewust dat wij voor de kinderen model staan, daarom zal onze communicatie met de kinderen positief zijn en gericht zijn op het uitbuiten van contactmomenten. We herkennen en ontvangen de contactinitiatieven van kinderen, we sluiten hierbij aan, voegen iets toe, verdelen beurten, benoemen instemmend en laten expliciet merken wat we prettig vinden.

Ieder vogeltje zingt zoals het gebekt is. Dat wil zeggen dat je vaak onbewust opvoedt, zoals je het zelf, al met de paplepel, hebt meegekregen. Om te voorkomen dat elke pedagogisch medewerker op De Notedop op haar eigen manier zou opvoeden, organiseren wij intensieve pedagogische trainingen en werkbegeleiding. Zo kunnen we de pedagogische kwaliteit die wij zeggen te bieden ook in de praktijk waarborgen.

Omdat wij kinderen zien als competente personen boordevol mogelijkheden, zien wij onze taak als opvoeder als de begeleider van een ontdekkingstocht die het kind aan het maken is. Steeds ontvouwt zich weer een nieuwe mogelijkheid, een nieuwe vaardigheid of kwaliteit, waardoor het kind steeds meer wordt wie het (in potentie al) is. Wij stellen ons daarom vaak terughoudend op, observeren zorgvuldig en verdiepen ons in het kind en zijn beleving, zodat op de juiste momenten aanvulling of verdieping kan worden aangebracht.

Loris Malaguzzi, de grondlegger van de Reggio-pedagogiek, verwoordt dit prachtig in zijn uitspraak dat een kind 100 talen spreekt: aan ons de taak die 100 talen te verstaan en er bij aan te sluiten!

Kijk op ontwikkeling

Ieder kind komt op de wereld met een eigen karakter, temperament en met eigen mogelijkheden. Ieder kind wil zich graag ontwikkelen en doet dit op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Met respect voor de autonomie van het kind bieden wij een stimulerende omgeving aan, waarin het kind gebruik leert te maken van zijn eigen mogelijkheden.

Een kind ontwikkelt zich het beste wanneer hij vertrouwen heeft in zichzelf en in zijn omgeving. Daarom besteden we veel aandacht aan het bieden van emotionele veiligheid aan kinderen. We vinden het belangrijk dat kinderen zich bij ons prettig voelen, dat ze goed in hun vel zitten en graag bij ons zijn. Met andere woorden, dat de kinderen zich ´welbevinden´ Een kind dat zich niet veilig voelt in een omgeving, is niet in staat om indrukken en ervaringen op te nemen. Eerst moet er een bepaalde mate van welbevinden zijn, voordat kinderen in staat zijn persoonlijke en sociale leerervaringen op te doen.

Kinderen kunnen zich veilig en vertrouwd voelen wanneer ze weten dat ze geaccepteerd worden zoals ze zijn. Jonge kinderen hebben sterke gevoelens van irritatie, angst, boosheid, jaloezie, frustratie, verdriet en verwarring. Voor opvoeders niet altijd makkelijk om mee om te gaan. Toch is onze ervaring dat hoe meer ruimte wij kunnen geven aan de gevoelens van een kind, door dichtbij te zijn en instemmend te benoemen, des te prettiger het kind zich voelt.

Dit betekent niet dat kinderen bij ons alles maar mogen of in alles hun zin krijgen. Wij bieden kinderen ruimte binnen duidelijke grenzen.

Kinderen weten nog niet hoe ze zich sociaal moeten gedragen, wij helpen en begeleiden hen daarbij.

Een kind ontwikkelt zich het best als hij veel ruimte krijgt om zelf, op zijn eigen-wijze, dingen uit te proberen en te ervaren. Daarom vinden we het belangrijk om een kind zoveel mogelijk zijn eigen gang te laten gaan en zijn concentratie niet te verstoren. Ook respecteren we de keuzes die een kind maakt. We nemen een kind serieus in zijn doen en laten, met alle gevoelens en gedachten, met zijn eigen fantasie. Wanneer kinderen iets zelf kunnen, zullen we hen aanmoedigen om die dingen ook zelf te doen, waardoor hun zelfvertrouwen groeit.

Pedagogen

Bij het ontwikkelen van onze visie hebben wij ons laten inspireren door diverse pedagogen waaronder:

Aletha Solter

Aletha Solter is een Zwitsers/Amerikaans ontwikkelingspsychologe. Aletha Solter is een internationale autoriteit op het gebied van binding, trauma’s en disciplineren zonder straffen en belonen.

In haar eerste boek, Baby’s weten wat ze willen, is een belangrijk uitgangspunt dat alle baby’s stress meemaken, en dat huilen hun belangrijkste middel is om te ontladen. Het is volgens Solter van wezenlijk belang om baby’s te laten huilen in plaats van eten geven, heen en weer schudden, een speen in de mond te doen en te proberen het huilen te stoppen (tenminste als sprake is van stress. Bij honger, natte luier etc., kan beter die oorzaak worden weggenomen). Daarbij is van belang dat de ouder/verzorger het kind niet alleen laat, maar aanraakt en op rustige toon laat blijken dat het huilen wordt geaccepteerd. Haar tweede boek, Het ongedwongen kind, behandelt dezelfde benadering maar dan voor de leeftijdsgroep van 2-8 jaar. De opvoedkundige benadering van Solter is sterk beïnvloed door de Amerikaanse klinisch psycholoog Dr. Thomas Gordon. Waar Gordon een meer algemene machteloze communicatiemethode ontwikkelde (eerst voor ouders en kinderen en later uitgebreid naar professionals, leerkrachten, volwassenen) heeft Solter deze doorontwikkeld voor baby’s en jonge kinderen. Zij combineert een en ander met resultaten van biochemische en fysiologische onderzoeken over o.a. tranen en spanning ontladen.

Emmi Pikler

Emmi Pikler, een kinderarts van Hongaarse komaf, werd geboren in Wenen. Zij was ervan overtuigd dat een kind zich beter ontwikkelt als het de kans krijgt zijn eigen fouten te maken en ontdekkingen te doen. Als we ieder probleem voor het kind oplossen staan we mentale groei juist in de weg. Ze had groot vertrouwen in de aangeboren krachten en mogelijkheden van kinderen. Bovendien had ze een diep respect voor het eigen ritme van ieder kind en was de balans tussen tijd waarin het kind één op één verzorgd wordt en tijd waarin het kind zelfstandig zijn gang kan gaan voor haar heilig.

Pikler stelt dat een kind zich alleen vrij kan ontwikkelen en zelfstandig kan spelen als het zich veilig en geliefd voelt. Bij kleine kinderen creëren we die veiligheid door intensief en bewust contact te hebben op de momenten dat we ze verschonen of voeden. De manier waarop we een kind aanraken en toespreken bepaalt of het zich geborgen voelt. We noemen het kind bij de naam en kondigen aan wat we gaan doen. Door aandachtig te communiceren kan er al heel vroeg een dialoog ontstaan. Het kind is bij ons geen passief wezen dat verzorgd moet worden, maar een actieve deelnemer die contact maakt.

Een andere leidende gedachte van Pikler is dat een kind de vrijheid moet krijgen om in zijn eigen tempo te leren bewegen en spelen. Bij ons krijgen kinderen de mogelijkheid en ruimte om met geduld en doorzettingsvermogen volgende stappen aan te gaan of moeilijkheden te overwinnen. Dat legt de basis voor een gezonde dosis zelfvertrouwen. We bieden afwisselend en interessant speelgoed in een veilige ruimte die uitdaagt tot beweging, ontdekking en het verleggen van grenzen.

Thomas Gordon

De Amerikaan Thomas Gordon was een ontwikkelingspsycholoog die uitging van gelijkwaardigheid in relaties. Centraal in Gordon’s visie staan respect en aandacht voor elkaar en ruimte voor ieders eigen karakter. De rode draad van zijn methode is de taal van acceptatie. We nemen kinderen serieus en laten ze in hun waarde, zodat we goede relaties met ze op kunnen bouwen. In die context kan een kind groeien, zich ontwikkelen en problemen leren oplossen. Het maakt dat een kind productiever en creatiever wordt en zich gelukkig zal voelen.

Gordon hecht veel waarde aan communicatie. Kinderen kunnen goed aangeven wat ze willen, met of zonder woorden. Onze pedagogisch medewerkers verwoorden de gevoelens of behoeften van een kind, om er zo achter te komen wat een kind bedoelt of wat er aan de hand is. Gordon noemt dit actief luisteren. Op die manier ontstaat er niet alleen begrip maar ook vertrouwen. Soms is het alleen maar nodig om te luisteren zonder woorden: passief luisteren. Daarbij laat de pedagogisch medewerker voelen dat zij het kind begrijpt en accepteert zoals het is.

Gordon introduceerde de term ‘ik-boodschap’ voor een heel specifieke vorm van communicatie. Als een kind iets doet wat een opvoeder niet wil, benoemt ze heel concreet waarom dat voor haar vervelend is. Een kind krijgt daarmee de kans zich in een ander te verplaatsen, zonder dat het zich persoonlijk aangevallen voelt. Een pedagogisch medewerker zegt dus niet: ‘Jullie moeten niet zo gillen,’ maar bijvoorbeeld: ‘Ik heb nu hoofdpijn en kan er niet zo goed tegen als jullie zoveel lawaai maken. Zullen we samen even een rustig spelletje gaan uitzoeken of willen jullie liever buiten spelen? In zijn boek ´Luisteren naar kinderen´ beschrijft Gordon hoe opvoeders en kinderen beter met elkaar kunnen communiceren, zonder dat de volwassenen daarbij hun macht misbruiken. Belangrijk vaardigheden hierbij zijn het geven van ik-boodschappen en het vinden van win-win-oplossingen.

Janus Korczak

Janus Korczak had als kinderarts een weeshuis in Polen.

Als er één punt uit zijn denken over opvoeding naar voren gehaald moet worden is dat wel het idee van “respect” voor het kind. Het kind is in elke fase een volwaardig menselijk wezen en niet slechts een onaf mens, die nog van alles niet kan. We hebben in het algemeen te weinig respect voor de ervaringen waarover het kind reeds beschikt. Korczaks observaties tonen ons welke inspanningen er van een kind gevraagd worden bij het opgroeien. Elke stap moet veroverd worden. We zijn de gevoeligheid voor dit moeizame proces verloren. Kortom, we zijn ongeduldig geworden en gunnen het kind niet “het recht op de dag van vandaag”. We hebben het steeds, juist in scholen, over wat het kind moet worden. Het langzame ingroeien in de morele en sociale patronen vergt veel tijd en de op de toekomst gerichte opvoeder is altijd ongeduldig. Korczak staat in het opvoedingsgebeuren de gelijkwaardigheid van kind en volwassene centraal. Tussen kind en opvoeder moet een dialoog bestaan. We laten het kind te weinig zelf dingen ervaren en beleven. We willen eigenlijk over alles wat het doet waken, aldus Korczak. Wij zijn ervaren en we hebben het beste met je voor, en doe het maar zoals wij het zeggen.

Loris Malaguzzi

Vlak na de Tweede Wereldoorlog begon in het Noord-Italiaanse stadje Reggio Emilia een pedagogische revolutie. Pedagoog en filosoof Loris Malaguzzi doorbrak de tradities door heel goed naar kinderen te luisteren. Hij ontwikkelde leerplannen rond thema’s die kinderen bezighielden. Voor ieder thema werden speciale materialen aangevoerd en hij paste ook de inrichting van de ruimte aan. Bovendien waren de plannen dynamisch: gaandeweg stelde hij ze bij om in te spelen op de behoeften van het individuele kind of de groep. Deze aanpak wordt in Reggio nog steeds toegepast en blijft zich ontwikkelen in de geest van Malaguzzi. Centraal staat de gedachte dat alles uit de kinderen zelf komt. Door goed naar kinderen te kijken en te luisteren, leren we ze te verstaan en te begrijpen. Zo ontdekken we wat een kind op dat moment bezighoudt. Kinderen worden geboren met een indrukwekkend scala aan talenten en capaciteiten en hebben van jongs af aan de kracht om richting te geven aan hun eigen ontwikkeling. Bovendien zijn kinderen al bij geboorte sociale wezens die contact zoeken met hun omgeving en anderen. Daar kunnen onze pedagogisch medewerkers direct op inspelen, door het kind actief te stimuleren of juist even met rust te laten. Goed luisteren betekent ook dat we altijd openstaan voor nieuwe ideeën en dat we samen met het kind op zoek blijven gaan. Een van de grootste klussen die kinderen te klaren hebben is het aanleggen van een identiteit. In het contact met de wereld en de mensen om hen heen krijgt hun persoonlijkheid vorm. Kinderen hebben in principe alles in huis om dit succesvol te doen. Maar het is aan de ouders en verzorgers om een omgeving te creëren waarin een kind zich helemaal kan ontplooien. Malaguzzi stelt dat kinderen 100 talen tot hun beschikking hebben om te communiceren. De volwassenen moeten heel goed naar kinderen kijken en luisteren om deze talen te kunnen ´verstaan´ en er bij aan te sluiten.